Nhiều người cho rằng sỏi thận là bệnh chỉ gặp ở người trưởng thành đặc biệt là nhóm người trong độ tuổi từ 35 - 60. Tuy nhiên đây là quan điểm sai lầm bởi trên thực tế bệnh cũng xảy ra nhiều ở trẻ nhỏ với mức độ và tình trạng khác nhau, vậy nguyên nhân gây sỏi thận ở trẻ em là do đâu? Bệnh có nguy hiểm không? Hãy cùng tìm hiểu với Vương Bảo Hoàn trong bài viết dưới đây.

I. Trẻ em có bị sỏi thận không? 

Sỏi thận là bệnh phổ biến trong hệ tiết niệu thường gặp nhiều ở người trung tuổi nhưng chúng vẫn có thể phát triển trong giai đoạn trưởng thành thậm chí xảy ra với cả trẻ em. Nhất là trẻ trong độ tuổi từ 7 - 15 tuổi.

Trẻ em có bị sỏi thận nhưng tỉ lệ rất thấp

Trung bình hàng năm số lượng trẻ được chẩn đoán mắc sỏi thận ở Việt Nam là khoảng từ 1/1.000-1/7.000 trẻ. Thời gian lắng đọng cặn thành sỏi khá lâu do đó hầu hết trường hợp bệnh đều do cặn sỏi lắng đọng lâu ngày gây nên. Bên cạnh đó cũng có vài trường hợp trẻ em mắc bệnh do ảnh hưởng từ môi trường hoặc do cơ địa bẩm sinh của trẻ. 

Nếu xét về độ tuổi bệnh gặp nhiều ở trẻ từ 4 - 5 tuổi, với tỷ lệ bé trai mắc chiếm phần lớn. Tùy vào nguyên nhân bệnh có thể có triệu chứng hoặc không, nhiều trường hợp sỏi thận ở bé chỉ được phát hiện khi tình cờ làm xét nghiệm hoặc siêu âm bụng.

||Xem thêm: Kích thước sỏi thận bao nhiêu là nguy hiểm? Cách phòng ngừa

II. Nguyên nhân gây bệnh sỏi thận ở trẻ em

Nguyên nhân gây sỏi thận ở trẻ nhỏ thường do yếu tố nội sinh hoặc ngoại sinh gây nên. Hiểu đơn giản, tác nhân gây bệnh thường bắt nguồn từ chính bản thân trẻ hoặc do tác động trực tiếp từ các yếu tố bên ngoài môi trường. Đặc biệt với nguyên nhân do cơ địa của trẻ gây nên rất khó để điều trị chấm dứt bệnh, quá trình điều trị phải tuân thủ nghiêm ngặt theo nguyên tắc nhất định. 

2.1 Nguyên nhân nội sinh 

Nguyên nhân này bao gồm yếu tố do cơ địa, do chuyển hóa, các yếu tố về di truyền. Theo thống kê tỷ lệ trẻ mắc sỏi tiết niệu do di truyền hoặc bệnh về chuyển hóa chiếm tới 40%. Hơn nữa trẻ sẽ có khả năng cao mắc sỏi tiết niệu, sỏi thận so với trẻ khác nếu trong gia đình có bố, mẹ, anh chị em từng mắc bệnh. 

Khi trẻ mắc bệnh chuyển hóa đồng nghĩa với quá trình đào thải chất cặn trong nước tiểu bị chậm lại từ đó nguy cơ cao hình thành và phát triển sỏi thận. Những bệnh chuyển hóa thường gặp có thể kể tới như gout, hội chứng ống thận (sỏi calci-phosphat, sỏi cystinuria), chứng rối loạn enzym, bệnh cường tuyến cận giáp, sỏi canxi oxalat (chiếm 25% trong tổng số ca bệnh), sỏi niệu thứ phát…..

Bệnh sỏi thận ở trẻ có thể tình cờ được phát hiện trong khi siêu âm

Bên cạnh những nguyên nhân trên sỏi thận ở trẻ em còn do một vài nguyên nhân khác gây nên: 

• Nhiễm trùng đường tiểu, cấu trúc đường tiểu có phần bất thường tại vị trí hẹp của đường tiết niệu. 
• Trẻ em bị hẹp niệu quản hoặc các bệnh tác động làm ảnh hưởng đến quá trình xuất nước tiểu ở bàng quang. 
• Sỏi thận do tắc nghẽn đường tiết niệu, do nhiễm khuẩn gây nên.
• Do tác dụng phụ của thuốc chữa bệnh hoặc bị biến chứng sau phẫu thuật từ trước đó. 

Ngoài ra sỏi thận cũng được hình thành trong quá trình kết tủa tinh thể của hệ bài tiết. Các tinh thể lắng đọng do thiếu thành phần hóa học hoặc do nước tiểu quá đặc. Và tình trạng này càng thêm nghiêm trọng hơn nếu trẻ thường xuyên nhịn tiểu trong thời gian dài. Nhưng với bất kể nguyên nhân nào nếu thận không đào thải được chất cặn dư thừa, khả năng cao sẽ lắng đọng thành sỏi. 

2.2 Nguyên nhân ngoại sinh 

Ở nhóm yếu tố này bệnh thường do tác động từ lối sống, môi trường sống hoặc điều kiện kinh tế xã hội gây nên, cụ thể: 

• Chế độ ăn uống chưa phù hợp, không lành mạnh và thiếu dưỡng chất. Ăn quá nhiều đồ ăn cay nóng, đồ ăn nhiều muối hoặc thức ăn nhanh. 
• Trẻ lười vận động, uống ít nước. 
• Thực đơn ăn uống thiếu chất xơ, dư thừa cholesterol hay thực phẩm chứa nhiều đạm đều là nguyên nhân hàng đầu gây sỏi thận ở trẻ. Bởi khi ăn nhiều những thực phẩm này dễ dẫn đến tình trạng thừa chất dinh dưỡng khiến cơ quan trong cơ thể không xử lý kịp dễ gây thừa cân, béo phì dễ gây hình thành sỏi thận, sỏi bàng quang, sỏi tiết niệu. 

III. Dấu hiệu sỏi thận ở trẻ em

Cũng gần giống với người trưởng thành, ở giai đoạn đầu trẻ em thường xuất hiện những triệu chứng cơ bản như đau lưng, đau hông, tiểu máu, tiểu ít, buồn nôn, cơ thể ra nhiều mồ hôi, cơ thể mệt mỏi, suy nhược. Đối với trẻ em nhỏ bệnh sẽ kích thích khiến trẻ quấy khóc nhất là sau khi tiểu tiện. 

Đau bụng dưới triệu chứng cảnh báo sỏi thận ở bé

Nếu sỏi thận ở trẻ đang trong giai đoạn nhiễm trùng phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau: 

• Tiểu ít, tiểu khó: tình trạng này tiếp diễn sẽ khiến cơ thể không loại thải được độc tố, gây sưng, viêm và phù nề. Trẻ khó bài tiết, đau bụng dưới, mức độ phù nề càng nặng thì lượng nước tiểu tiểu ra càng ít. 
• Nước tiểu đục: tiểu đau kèm theo nước tiểu đục là dấu hiệu cảnh báo sỏi thận ở trẻ.
• Phù nề: cha mẹ có thể nhận biết bệnh thông qua hiện tượng phù nề. Ban đầu sẽ thấy phần mắt hơi sưng nhẹ nhưng khi bệnh kéo dài sẽ dẫn đến phù nề toàn cơ thể, sưng chân tay và bụng. 
• Nhức đầu: trẻ có thể bị đau đầu cùng với đó là biểu hiện hoa mắt, chóng mặt. 
• Nước tiểu chuyển màu đỏ: nước tiểu đỏ là cảnh báo nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc thận. Khi này trẻ cần được khám, kiểm tra và điều trị đúng lúc. 
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, da xanh xao bởi tác động từ bệnh.

||Xem thêm: Đau sỏi thận ở đâu? Triệu chứng, cách giảm đau sỏi thận nhanh

IV. Cách chữa sỏi thận ở trẻ em

Tương tự với người lớn, với phương pháp điều trị sỏi ở trẻ em cũng được phân loại thành điều trị ngoại khoa và điều trị nội khoa. Tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ, tình trạng bệnh bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Với trường hợp bệnh có kích thước sỏi lớn không đáp ứng với điều trị nội khoa, bệnh nhi sẽ khuyến cáo nên chữa bệnh bằng phương pháp tán sỏi. Mọi phương pháp được chỉ định cho trẻ đều là những phương pháp ít xâm lấn và ít gây hưởng đến sức khỏe của trẻ. Bên cạnh đó, đa số ca mắc sỏi thận ở trẻ đều hạn chế điều trị bằng thuốc bởi nó có thể gây tác dụng phụ không tốt cho quá trình phát triển của con. 

Nếu như trước đây mổ hở luôn là phương pháp được lựa chọn hàng đầu dành cho trường hợp bệnh cần phẫu thuật. Thì hiện nay với nền y học phát triển có nhiều phương pháp thay thế được đánh cao về hiệu quả và độ an toàn, điển hình như mổ nội soi. Ngoài việc ít gây biến chứng, hạn chế gây đau, không để lại sẹo còn giúp tiết kiệm chi phí và thời gian hồi phục nhanh chóng. 

V. Cách phòng ngừa sỏi thận ở trẻ hiệu quả 

Là bệnh không quá phổ biến nhưng ba mẹ không nên chủ quan bởi nó có thể xảy đến bất cứ lúc nào đặc biệt là với trẻ lười vận động, chế độ ăn uống không phù hợp. Do vậy, phòng bệnh hơn chữa bệnh phụ huynh cần lưu ý điều chỉnh yếu tố sau để giảm nguy cơ mắc bệnh:

Bổ sung rau củ quả vào bữa ăn của trẻ là cách đơn giản để phòng bệnh tại nhà

• Cho trẻ uống nhiều nước, uống nước giúp giảm bớt nồng độ muối trong nước tiểu từ đó ngăn ngừa hình thành sỏi thận. 
• Bổ sung thực phẩm chứa nhiều chất xơ vào bữa ăn hàng ngày: chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa nhờ đó giảm tình trạng ứ đọng chất cặn bã hình thành nên sỏi. 
• Hạn chế dung nạp quá nhiều đồ ăn giàu canxi: canxi tốt cho cơ thể và tốt cho phát triển của xương nhưng nó lại là tác nhân gây sỏi. Vì thế bố mẹ cần kiểm soát và chỉ nên cho bổ sung canxi cho con với lượng vừa đủ. 
• Không ăn nhiều đồ ăn chứa oxalat: thực tế có tới 60% ca bệnh là sỏi canxi oxalat. Một vài đồ ăn chứa nhiều thành phần này như củ cải, cần tây, ớt xanh, rau cải bina, sôcôla, thịt cừu, nho, đầu, cần tây…..
• Nên khuyến khích trẻ tập thể dục, vận động thường xuyên thúc đẩy hoạt động lưu thông canxi trong máu tốt hơn.

Nhìn chung sỏi thận ở trẻ em là bệnh hiếm gặp tuy nhiên bệnh đang có xu hướng gia tăng phụ thuộc vào lối sống và chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Chính vì thế phụ huynh cần tìm hiểu và nắm rõ những yếu tố nguy cơ vừa để chủ động phòng ngừa bệnh và vừa kiểm soát bệnh tốt hơn.

Nguồn bài viết: Tổng hợp

||Tham khảo bài viết khác:

• Cách trị sỏi thận bằng quả dứa tại nhà cực dễ hiệu quả
• Cách đẩy sỏi thận ra ngoài TẠI NHÀ an toàn, hiệu quả
• Cách làm giảm đau sỏi thận tại nhà đơn giản nhanh chóng