Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về sỏi bàng quang, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và phương pháp điều trị. Chúng tôi cũng sẽ chia sẻ một số lời khuyên hữu ích để phòng ngừa sỏi bàng quang tái phát.

I. Sỏi bàng quang là gì?

Sỏi bàng quang là những mảnh khoáng chất cứng hình thành trong bàng quang. Bàng quang là cơ quan dạng túi nằm ở phần dưới bụng, có nhiệm vụ lưu trữ nước tiểu trước khi được thải ra ngoài cơ thể qua niệu đạo.

Hình ảnh sỏi bàng quang

Sỏi bàng quang thường được hình thành do sự tích tụ của các khoáng chất trong nước tiểu, bao gồm canxi, oxalat, axit uric và phốt pho. Khi nồng độ các khoáng chất này trong nước tiểu cao hơn mức bình thường, chúng có thể kết tinh và tạo thành sỏi.

Sỏi bàng quang có thể có kích thước khác nhau, từ nhỏ như hạt cát đến lớn như quả nho. Kích thước và vị trí của sỏi bàng quang ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

II. Nguyên nhân hình thành sỏi bàng quang

Sỏi bàng quang hình thành do sự tích tụ các khoáng chất trong nước tiểu, thường gặp ở người có suy yếu cơ bàng quang hoặc tắc nghẽn đường thoát nước tiểu. Dưới đây là một số nguyên nhân cụ thể:

- Ứ đọng nước tiểu:

• Uống ít nước: Khi bạn không uống đủ nước, nước tiểu sẽ đặc hơn và có nhiều khoáng chất, tạo điều kiện cho sỏi hình thành.
• Tắc nghẽn đường tiết niệu: Sỏi thận, sỏi niệu quản, phì đại tuyến tiền liệt tuyến (ở nam giới), sa bàng quang (ở phụ nữ) hoặc các dị vật trong bàng quang đều có thể cản trở dòng chảy của nước tiểu, dẫn đến ứ đọng và hình thành sỏi.
• Một số bệnh lý: Viêm bàng quang, hội chứng bàng quang thần kinh cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tống xuất nước tiểu hiệu quả, dẫn đến ứ đọng.

Ít uống nước gây nên sỏi bàng quang

- Chế độ ăn uống:

• Chế độ ăn nhiều canxi, oxalat, photpho và protein: Những chất này có thể kết hợp với nhau trong nước tiểu và tạo thành sỏi.
• Thực phẩm chế biến sẵn, nhiều muối: Chế độ ăn nhiều muối có thể làm tăng lượng canxi bài tiết qua nước tiểu, góp phần hình thành sỏi.

- Một số bệnh lý và thuốc men:

• Bệnh gút: Người bệnh gút có nồng độ axit uric cao trong máu, có thể dẫn đến hình thành sỏi axit uric trong bàng quang.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nhiễm trùng tái phát có thể dẫn đến thay đổi độ pH của nước tiểu, tạo điều kiện cho sỏi hình thành.
• Một số loại thuốc: Thuốc lợi tiểu, thuốc chống co giật, thuốc kháng axit dạ dày có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi bàng quang.

Ngoài ra, một số yếu tố khác như tuổi tác, giới tính, chủng tộc cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ hình thành sỏi bàng quang.

III. Triệu chứng của sỏi bàng quang

Sỏi bàng quang có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi di chuyển hoặc gây tắc nghẽn đường niệu. Khi đó, các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

- Đau bụng dưới:

• Cơn đau có thể dữ dội, nhói buốt hoặc âm ỉ, thường lan ra vùng bẹn, hông hoặc bộ phận sinh dục.
• Mức độ đau có thể thay đổi tùy thuộc vào kích thước, vị trí và di chuyển của sỏi.
• Cơn đau thường trở nên tồi tệ hơn khi đi tiểu hoặc vận động.

Đau bụng dưới

- Tiểu buốt:

• Cảm giác nóng rát hoặc đau đớn khi đi tiểu.
• Cơn đau có thể xuất hiện ở đầu, trong hoặc sau khi đi tiểu.

- Tiểu rắt:

• Cần đi tiểu thường xuyên hơn bình thường, ngay cả khi bàng quang không đầy.
• Cảm giác luôn muốn đi tiểu, nhưng chỉ có thể đi ra một lượng nhỏ nước tiểu.

- Tiểu ra máu:

• Nước tiểu có thể có màu hồng, đỏ hoặc nâu, do sỏi cọ xát vào niêm mạc bàng quang.
• Lượng máu có thể thay đổi từ vài giọt đến nhiều hơn.

- Buồn nôn và nôn mửa:

• Cảm giác buồn nôn và nôn mửa có thể xảy ra do sỏi gây kích ứng bàng quang.
• Triệu chứng này thường gặp hơn khi sỏi di chuyển sang niệu quản.

- Cảm giác vướng víu ở bàng quang:

• Cảm giác như có gì đó vướng víu hoặc lăn qua lăn lại trong bàng quang.
• Triệu chứng này thường xảy ra khi sỏi lớn hoặc di chuyển trong bàng quang.

- Các triệu chứng khác:

• Sốt nhẹ do nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Đi tiểu khó khăn hoặc ngắt quãng.
• Cảm giác muốn đi tiểu nhưng không thể.

Lưu ý: Mức độ và sự xuất hiện của các triệu chứng sỏi bàng quang có thể khác nhau ở mỗi người.

IV. Sỏi bàng quang có nguy hiểm không?

Sỏi bàng quang nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và thậm chí tính mạng người bệnh.

• Viêm bàng quang: Sỏi cọ xát vào niêm mạc bàng quang gây kích ứng, dẫn đến viêm. Viêm bàng quang có thể gây ra các triệu chứng như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, đái dắt, đau bụng dưới.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Viêm bàng quang do sỏi tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu. Nhiễm trùng có thể lan rộng đến thận, gây ra viêm bể thận, thậm chí suy thận nếu không được điều trị kịp thời.
• Tắc nghẽn đường niệu: Sỏi bàng quang có thể di chuyển và gây tắc nghẽn niệu quản, cản trở dòng chảy của nước tiểu từ thận xuống bàng quang. Tắc nghẽn niệu quản có thể gây ra đau dữ dội ở hông, buồn nôn, nôn mửa và có thể dẫn đến suy thận nếu không được điều trị kịp thời.
• Rò bàng quang: Sỏi bàng quang có thể cọ xát vào thành bàng quang, tạo ra lỗ rò, khiến nước tiểu rò rỉ ra ngoài. Rò bàng quang có thể gây ra nhiễm trùng và các vấn đề về da.

Cần lưu ý: Mức độ nguy hiểm của sỏi bàng quang phụ thuộc vào kích thước, vị trí, thời gian tồn tại và tình trạng sức khỏe của người bệnh.

V. Chẩn đoán sỏi bàng quang

Để chẩn đoán sỏi bàng quang, bác sĩ sẽ dựa vào các yếu tố sau:

- Tiền sử bệnh:

• Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng bạn đang gặp phải, thời gian xuất hiện, mức độ nghiêm trọng, tần suất, các yếu tố liên quan (như vận động, chế độ ăn uống,...).
• Bác sĩ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý của bạn, bao gồm các bệnh về thận, tiết niệu, gút, sử dụng thuốc,...
• Tiền sử gia đình mắc sỏi bàng quang cũng là một yếu tố quan trọng để chẩn đoán.

- Khám lâm sàng:

• Bác sĩ sẽ khám bụng để xem có dấu hiệu đau, sưng hay bàng quang to hay không.
• Khám trực tràng (ở nam giới) hoặc khám âm đạo (ở phụ nữ) có thể giúp phát hiện sỏi lớn nằm ở cổ bàng quang.

- Xét nghiệm:

• Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm nước tiểu có thể giúp phát hiện các khoáng chất trong nước tiểu có thể dẫn đến hình thành sỏi.
• Chụp X-quang bụng: Chụp X-quang bụng có thể giúp phát hiện sỏi bàng quang, sỏi thận và sỏi niệu quản. Tuy nhiên, phương pháp này có thể bỏ sót sỏi nhỏ hoặc sỏi có thành phần canxi thấp.
• Chụp CT scan: Chụp CT scan có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về sỏi bàng quang và các cơ quan xung quanh.
• Siêu âm: Siêu âm có thể giúp phát hiện sỏi bàng quang và các vấn đề về đường tiết niệu khác. Tuy nhiên, phương pháp này có thể kém hiệu quả hơn so với CT scan trong việc phát hiện sỏi nhỏ.
• Nội soi bàng quang: Nội soi bàng quang là một thủ thuật sử dụng ống soi nhỏ có camera để kiểm tra bên trong bàng quang. Phương pháp này có thể giúp phát hiện sỏi nhỏ và các tổn thương niêm mạc bàng quang.

VI. Điều trị sỏi bàng quang

Phương pháp điều trị sỏi bàng quang phụ thuộc vào kích thước, vị trí, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:

- Điều trị không can thiệp:

• Uống nhiều nước: Uống nhiều nước (khoảng 2-3 lít mỗi ngày) có thể giúp hòa tan sỏi nhỏ và đưa chúng ra khỏi cơ thể qua đường tiểu.

Sỏi nhỏ thì chỉ cần uống nhiều nước để đẩy sỏi ra theo đường nước tiểu

• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống hạn chế các thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi, bao gồm:
• Thực phẩm giàu canxi, oxalat: Sữa, phô mai, sữa chua, rau bina, sô cô la, cà phê, trà,...
• Thực phẩm giàu protein: Thịt đỏ, thịt gia cầm, cá, trứng,...
• Muối

- Can thiệp y tế:

• Sóng xung kích ngoài cơ thể: Sử dụng sóng âm thanh năng lượng cao để phá vỡ sỏi thành những mảnh nhỏ hơn, sau đó có thể được đưa ra khỏi cơ thể qua đường tiểu.
• Tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser (URS): Bác sĩ sẽ đưa một ống soi nhỏ có camera vào bàng quang qua niệu đạo. Sau đó, sử dụng tia laser để phá vỡ sỏi thành những mảnh nhỏ hơn, sau đó có thể được lấy ra bằng rọ hoặc dụng cụ đặc biệt.
• Phẫu thuật mổ hở: Trong trường hợp sỏi lớn hoặc không thể điều trị bằng các phương pháp khác, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật mổ hở để lấy sỏi ra khỏi bàng quang.

VII. Phòng ngừa sỏi bàng quang

Để phòng ngừa sỏi bàng quang, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

- Uống nhiều nước:

• Uống đủ nước (khoảng 2-3 lít mỗi ngày) là biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất để phòng ngừa sỏi bàng quang. Nước giúp hòa tan các khoáng chất trong nước tiểu và đào thải chúng ra khỏi cơ thể, giảm nguy cơ hình thành sỏi.
• Nên uống nước lọc, nước trái cây ít đường hoặc trà thảo mộc thay vì nước ngọt có ga, cà phê, rượu bia.

- Chế độ ăn uống:

• Hạn chế thực phẩm giàu canxi, oxalat:
• Sữa, phô mai, sữa chua, rau bina, sô cô la, cà phê, trà,...
• Hạn chế thực phẩm giàu protein:
• Thịt đỏ, thịt gia cầm, cá, trứng,...
• Hạn chế muối:
• Hạn chế ăn mặn, thức ăn chế biến sẵn, đồ hộp,...
• Ăn nhiều trái cây và rau quả:
• Trái cây và rau quả chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ giúp ngăn ngừa sỏi bàng quang.
• Bổ sung chất xơ:
• Chất xơ giúp liên kết với oxalat trong đường ruột và đưa chúng ra khỏi cơ thể.
• Các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm: ngũ cốc nguyên hạt, đậu, trái cây và rau quả.

- Duy trì cân nặng hợp lý:

• Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ hình thành sỏi bàng quang.
• Giảm cân hoặc duy trì cân nặng hợp lý bằng chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

- Tránh lạm dụng thuốc:

• Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu và thuốc chống co giật, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi bàng quang.
• Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về nguy cơ hình thành sỏi bàng quang.

- Tập thể dục thường xuyên:

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp cơ thể khỏe mạnh và giảm nguy cơ hình thành sỏi bàng quang.

- Khám sức khỏe định kỳ:

• Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm sỏi bàng quang và các bệnh lý khác, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời.

Sỏi bàng quang là một bệnh lý có thể phòng ngừa được. Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản như uống nhiều nước, ăn uống hợp lý, tập thể dục thường xuyên,... bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe của mình.